Diana Mbogo
Leo, kinyume na miongo kadhaa iliyopita, shauku ya wanawake ni halisi katika fani ambazo hapo awali zilichukuliwa kama nafasi za wanaume.
Ingawa kuna usawa wa kijinsia katika uandikishaji,wasichana wengi zaidi, kuliko wavulana wanamaliza darasa la saba.
Kwa mujibu wa Ofisi ya Taifa ya Takwimu, kuanzia mwaka 2013 hadi 2017 wastani wa wasichana wanaomaliza darasa la saba ilikuwa asilimia 53 ikilinganishwa na asilimia 47 kwa wavulana.
Kutokana na hali hiyo idadi ya wasichana katika elimu ya sekondari na elimu ya juu imeongezeka.
Tofauti na miaka 20 iliyopita, kuna mwamko zaidi kwa wanawake kuchukua kozi ya sayansi na uhandisi kuanzia shule ya upili, chuo kikuu na kubadilika kuwa ajira (na kujiajiri) katika sayansi inaongezeka.
Mchakato wa kumpata mwanasayansi wa taaluma tofauti huanzia shule za msingi, shule za upili, vyuo na vyuo vikuu na hadi kazi tofauti. Mifano ya wanawake wachache katika walio katika hatua tofauti za mchakato wa kupata wahandisi inaonesha Tanzania imepiga hatua muhimu sana katika kuboresha fursa za wanawake kushiriki katika kazi za kiuchumi.
Mafanikio, shauku na juhudi za wanawake jasiri, wengi katika nyanja mbalimbali ni ushahidi kuwa juhudi za kujenga kizazi chenye usawa toka ngazi ya kaya, mashirika, bunge na baraza la wawakilishi, katika kuunda sera, kufanya maamuzi na kuyatekeleza.
Hivi sasa kote ulimwenguni juhudi hizi za usawa wa kijinsia zinaratibiwa chini ya Jukwaa la Kizazi Chenye Usawa (GEF), mpango unaoongoza ulimwenguni kuharakisha uwekezaji na utekelezaji wa afua za usawa wa kijinsia.
GEF huleta pamoja mashirika kutoka kila sehemu ya jamii ili kuchochea maendeleo, kutetea mabadiliko na kuchukua hatua za ujasiri pamoja.
Katika jukwaa hili la kiulimwengu Tanzania, imeahidi kuwekeza katika kuhamasisha haki na usawa wa kiuchumi kama njia shirikishi ya kushughulikia masuala mengine muhimu ya usawa wa kijinsia kama vile ukatili wa kijinsia.
Katika muktadha huu, hatua ni kuhakikisha kwamba wasichana wanawezeshwa kuchukua sayansi, teknolojia, uhandisi na hisabati ili kuwafungulia milango ya kazi zenye ujira mkubwa zaidi.
"Nataka kusoma sayansi na kuwa daktari wa upasuaji baadaye. Ninapenda kila ninachojifunza sasa,” anasema Sanya Magire Juma katika Shule ya Sekondari ya Wasichana ya Dar es Salaam.
Hii ni mojawapo ya shule 26 nchini Tanzania zilizojengwa kimakusudi ili kupanua fursa kwa wasichana walioweka nia yao katika kujifunza. Kila mkoa wa Tanzania Bara una sekondari kama hii moja, jambo linalosisitiza nia ya serikali ya kupanua fursa kwa wasichana.
Mfano wa Sanya ni dada yake, anayefanya upasuaji katika hospitali ya Dar es Salaam. Vizuri vya kutosha. Tofauti na miaka ya 1980 ambapo wasichana kama Sanya walikuwa watangulizi wachache wa kike, kwa sasa wasichana wanaozindua ndoto zao katika michepuo ya sayansi wana mamia ya watangulizi kuwatia moyo.
Kwa kuanzia, Sanya anaweza kupata msukumo zaidi kutoka kwa wasichana walio chuoni, walioyashinda mashaka yao na jamii zao na sasa wanafuatilia ndoto zao. Usajili wa wanafunzi katika Chuo cha Mafunzo ya Ufundi ya Jamii Misungwi ni Wavulana 354 na wasichana 250.
"Idadi ya wasichana wanaosajiliwa imeongezeka katika miaka ya hivi karibuni; wazazi huchangia kuhimiza binti zao kujiandikisha kwa kozi za kiufundi. Upatikanaji wa fursa za uwezeshaji wanawake pia umechangia kuwatia moyo wasichana wengi zaidi kujiunga na kozi za uhandisi na kuendelea kuanzisha kampuni zao,” alisema mkuu wa chuo cha Misungwi, Msanifu Majengo Charles Frankline Nyakiodho.
Chuo kilianza kutoa mafunzo kwa wafanyakazi wa kiufundi kwa kazi mbalimbali za jumuiya tangu 1982.
Nyakiodho anasema baadhi ya wanachuo wameanzisha kampuni sita za uhandisi wa ujenzi katika kipindi cha miaka 10 iliyopita. Sheria ya manunuzi ya Tanzania inaelekeza kutoa asilimia 30 ya manunuzi ya serikali kwa wafanyabiashara wa kike.
“Nilichaguliwa kujiunga na kozi hii na niliipenda. Ukweli kwamba kila nikisema nachukua uhandisi baadhi ya watu wanatoa macho kwa mashaka na wengine wanasema siwezi kwa sababu mimi ni msichana, inanifanya nisome kwa bidii ili kuthibitisha hoja yangu,” alisema Amina Juma Masangula, Mwanafunzi wa Uhandisi na Maendeleo ya Jamii katika chuo kikuu Taasisi ya Mafunzo ya Ufundi ya Jamii Misungwi.
Hata katika kufuata ndoto yake akiwa chuoni Amina anasema bado anakabiliwa na kaida za kijinsia za kitamaduni.
"Unaweza kuwa unafanya mazoezi ya vitendo na unaona kwamba wenzako wa kiume hawakuruhusu kutumia vifaa fulani kwa sababu wanadhani huwezi kusimamia kwa sababu wewe ni msichana," anasema mwanafunzi wa mwaka wa tatu anayeongoza darasa lake.
Ikiwa Sanya anahitaji msukumo wa ziada ana Kulwa Charles Kabayo ambaye anakaribia kuhitimu na anashukuru kwamba alichaguliwa kujiunga na kozi ya uhandisi wa ujenzi na maendeleo ya jamii huko Misungwi.
“Sasa najua kujenga nyumba, kujenga barabara, naweza kukamilisha mambo mengi ya useremala, kutaja machache tu. Kwa ujuzi huu naweza kusimamia miradi nikiwa nimeajiriwa au nimejiajiri.”
Kulwa Charles Kabayo
Kujiajiri ndicho Diana Mbogo alichagua hata kabla ya kuhitimu kozi ya uhandisi wa mitambo katika chuo kikuu cha Dar es Salaam. Yeye na wenzake walisajili kampuni kabla ya kuhitimu.
Kwa udogo wao walianza kama washauri wanaotafuta kujifunza mazingira ya biashara, na mbinu za kuoanisha matakwa ya wawekezaji na mahitaji yanayohusiana na uhaba wa suluhu za nishati safi. Mtazamo wao wa awali ulikuwa Mwanza, mji wao wa asili ambao uchumi wake kwa kiasi kikubwa unategemea Ziwa Victoria.
Wavuvi hutumia mafuta ya taa kuwasha karabai ili kupata mwanga kuwawezesha kuvua dagaa usiku.
Mhandisi Diana na wenzake katika kampuni yao ya Millenium Engineering walitengeneza taa zinazotumia mwanga wa jua ambazo wavuvi. Suluhu hii iliwezesha kupata mwanga mkali, kwa muda mrefu, kwa gharama nafuu.
"Suluhisho hili ni la gharama ya chini, kijani na hata hatari kidogo katika uendeshaji ikilinganishwa na taa za shinikizo la mafuta ya taa," anasema.
Kulikuwa na tatizo lingine bado. Katika mwambao wa ziwa wanawake huanika dagaa juani kwenye mchanga wa ufuo au miamba tambarare. Uwepo wa mwanga wa jua ndio unaamarisha lini wapate faida ama hasara. Mvua ilikuwa ni chanzo cha hasara kwa mvuvi wa dagaa hata ya tani kadhaa za dagaa zilizoachwa ili kuoza, na kupoteza gharama zote zilizotumika.
Suluhisho toka kwa Millennium Engineering lilikuwa vikaushio vya umeme wa jua, vilivyo na vivuli ili kuzuia mvua. Kikaushio ambacho ni rafiki wa mazingira huokoa muda, kukausha sauti ya dagaa kwa saa tano, badala ya siku mbili za jua kamili na mtu kuangalia na kuwatisha ndege.
"Mwanamke ambaye alizoea kutazama dagaa ikiwa kavu na kutarajia jua kutwa nzima, sasa angeenda kwenye biashara nyingine ifikapo mchana au kurudi nyumbani kuhudumia familia yake," alisema Mbogo.
Pamoja na misukumo yote hii katika njia yake, msichana kama Sanya ambaye husoma kwa bidii ili kufuata maono yake ya kuwa daktari wa upasuaji aliyefanikiwa, ana karibu kila motisha ya kuweka umakini kwenye lengo la maisha yake.
Social Plugin